Felieton biograficzny.
Autorka: Lowisa Lermer
Wpis: 21 września 2021.

Gen. MICHAŁ TOKARZEWSKI –KARASZEWICZ ( 1893-1964) „Karaś”, „Karasiewicz”, „Torwid”, „Stolarski”, „Doktor”,” Stawski”

O tym, że jednym z mieszkańców Boernerowa był generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz mało kto wie, podobnie jak o tym kim był. Warto więc przybliżyć Boernerowiakom tę bardzo barwną i nietuzinkową postać.

Urodzony we Lwowie 21 grudnia 1892 (w późniejszych dokumentach parafialnych: 5 stycznia 1893), już jako bardzo młody człowiek zaangażował się w działalność niepodległościową w Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckim, oraz we Frakcji Rewolucyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej.

W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich i P.O.W.
W 1918 roku przygotował odsiecz dla broniącego się Lwowa, potem brał udział w walkach o Wilno.

Po odzyskaniu niepodległości związał swe życie z Wojskiem Polskim. Doceniony jako wybitny dowódca, szybko awansował i w 1924 (15 sierpnia 1924) roku został mianowany przez Marszałka Józefa Piłsudskiego generałem – miał wtedy 31 lat i był najmłodszym generałem w dziejach polskiej armii.

Podczas Kampanii Wrześniowej dowodził Grupą Operacyjną w Armii „Pomorze” biorąc udział m.in. w walkach nad Bzurą.

Natychmiast po zakończeniu działań wojennych, we wrześniu 1939 r. stworzył tajną organizację Służbę Zwycięstwu Polski, która stała się zalążkiem polskiego państwa podziemnego.

Po utworzeniu Związku Walki Zbrojnej, którego dowództwo, na rozkaz gen. Władysława Sikorskiego, musiał przekazać płk. Stefanowi Roweckiemu, został mianowany komendantem Obszaru nr 3 Lwów. Stanowiska nie objął. W 1940 r. podczas przekraczania granicy został aresztowany przez NKWD i wywieziony w głąb Związku Sowieckiego, pod fałszywym nazwiskiem Tadeusz Mirowy, co prawdopodobnie uratowało mu życie.

Po amnestii (w wyniku układu Majski – Sikorski) wstąpił do tworzonej przez gen. Władysława Andersa Armii Polskiej na Wschodzie, gdzie został mianowany dowódcą 6 dywizji piechoty „Lwów”, a w 1943 został zastępcą gen. Władysława Andersa. Przeszedł szlak bojowy II Korpusu Polskiego.

Po zakończeniu wojny pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie pełnił wysokie funkcje wojskowe w Rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie.

Zmarł nagle w 1964 w Casablance, gdzie został pochowany . W 1992 roku jego prochy zostały przeniesione na cmentarz powązkowski w Warszawie.

Michał Tokarzewski-Karaszewicz (pseudonim „Karasiewicz”, zmieniony na Karaszewicz, stał się drugim członem jego nazwiska), był nie tylko wybitnym wojskowym, ale także jednym z najaktywniejszych polskich wolnomularzy.
W 1921 roku wstąpił do wileńskiej loży masońskiej. Należał też do Wielkiej Loży Narodowej Polski i Zakonu Le Droit Human.
W 1937 roku uzyskał najwyższy, 33 stopień wtajemniczenia w rycie szkockim.
Zafascynowany ezoteryzmem, odrzucającym formy rytualne w religiach, związał się z Polskim Towarzystwem Teozoficznym w Mężeninie. Należał do Liberalnego Kościoła Katolickiego, w którym w 1926 roku został wyświęcony na kapłana.

Historia domu generała przy ul. Telefonicznej 18

W 1937 roku w domu Wielkiego Mistrza Polskich Teozofów, jak nazywano Tokarzewskiego, zamieszkał Ayaz Khan, wysłannik drugiego kalifa Mirzy Basheera-ud-Mahmooda Ahmeda, przywódcy światowej społeczności muzułmańskiej.

Przyjazd wysłannika kalifa do Warszawy miał związek z planowaną budową meczetu, z inspiracji muftiego RP Jakuba Szynkiewicza. Meczet miał stanąć na Ochocie. Plan zrealizowano dopiero w 2015 roku, kiedy przy ul. Bohaterów Września stanął Ośrodek Kultury Muzułmańskiej, siedziba Ligi Muzułmańskiej w RP.

W 1939 roku w domu generała zamieszkali pp Korybut-Daszkiewiczowie. Pani Maria była komendantką Chorągwi Wołyńskiej Organizacji Harcerskiej. Pan Robert był kierownikiem Wydziału Zagranicznego Głównej Kwatery Harcerstwa. Po wybuchu wojny uciekli do Lublina.

Na początku 1940 roku na parterze domu przy Telefonicznej 18 zamieszkał rtm. Seweryn Lewicki z żoną, a na piętrze Maciej Szymanowski, który założył introligatornię, jako przykrywkę dla tajnej radiostacji, którą ulokowano w piwnicy. Obok umieszczono komórkę dla kóz, aby silny zapach mylił psy niemieckie, podczas poszukiwań. Radiostacja działała do końca wojny. Została odkryta przypadkowo, podczas remontu domu, w 1978 roku.

W 1949 roku w opuszczonym domu przydzielono kwaterę wojskową rosyjskiemu lotnikowi Aleksiejowi Chwostowowi, który znalazł się na Boernerowie, w związku z powstaniem lotniska wojskowego.

Na początku lat 50-tych, po wysiedleniu, mieszkanie na parterze przydzielono pracownikowi cywilnemu wojska, który mieszkał tam aż do śmierci.
Obecnie dom jest komunalny, w gestii bemowskiego ratusza.

Właścicielką domu podczas wysiedlania Boernerowa, była Irena Tokarzewska-Petrusewicz, jedyna córka generała. Kilkadziesiąt lat starała się bezskutecznie o zwrot domu. Zmarła w 2006 roku nie doczekawszy zwrotu, ale starania spadkobierców (wg informacji uzyskanej z urzędu dzielnicy Bemowo) trwają nadal.
Czy się doczekają?
Podobnie jak spadkobiercy domu przy ul. Kunickiego 15? (zob. link „Zawłaszczanie Boernerowa”).

Redakcja portalu boernerowo.org serdecznie dziękuje za nadesłane materiały zaznaczając, że nie sprawdza dogłębnie informacji w dostarczonych tekstach; za ich treść odpowiadają Autorki lub Autorzy.
Zastrzeżenia co do treści prosimy monitować pod nr telefonu +48 797 529 802 i na e-mail portalu.

Komentarze prosimy pisać w grupie społecznościowej na FB