Felieton historyczny ° Autorka: Lowisa Lermer ° Opublikowany: 21 stycznia 2023
STOWARZYSZENIE „BRATNIA POMOC BYŁYM UCZESTNIKOM WALK O NIEPODLEGŁOŚĆ”.
13 lutego 1933 roku na podstawie Rozporządzenia Prezydenta RP z 27 października 1932, zatwierdzony został Statut Stowarzyszenia „Bratnia Pomoc Byłym Uczestnikom Walk o Niepodległość”. Inicjatorem utworzenia tej organizacji charytatywnej był minister Ignacy Boerner, który został pierwszym jej prezesem. Po jego śmierci funkcję prezesa objął gen. Felicjan Sławoj-Składkowski. Członkami założycielami Stowarzyszenia byli przedstawiciele elit II RP z premierem rządu na czele: ministrowie, politycy, posłowie, senatorowie, generalicja, pisarze, prawnicy, ludzie kultury, przedstawiciele różnych profesji i zawodów (ich pełny wykaz znajduje się w „Kronice Boernerowa”).
Celem Stowarzyszenia było niesienie pomocy zasłużonym w walkach o niepodległość Polski w latach 1863-1920: powstańcom styczniowym, zesłańcom, katorżnikom, skazańcom, bojowcom, peowiakom, legionistom, uczestnikom Wojny z Rosją w 1920 roku. Wszyscy członkowie opodatkowali się dobrowolnie na rzecz Stowarzyszenia, niezależnie od tego wpłacali darowizny i organizowali zbiórki pieniężne.
Bardzo szybko, bo już w listopadzie 1933 roku Stowarzyszenie nabyło 54 parcele, tuż obok budującego się Osiedla Łączności, na przedłużeniu ulic: Ignacego Boernera, P.O.W., Łączności, Wolności, Legionów i przystąpiło do budowy pierwszych domów 14 domów, które 18 października przekazano w darze pierwszym 16 weteranom walk o niepodległość. Jednocześnie kupowano, uzbrajano i budowano kolejne domy, aby przekazać je zasłużonym (więcej w „Kronice Boernerowa”).
22 stycznia 1936 w 73 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego, Melchior Wańkowicz sekretarz generalny Stowarzyszenia wręczył klucze do domku weteranowi powstania Władysławowi Mamertowi Wandallemu. [Mimo wątpliwości, które pojawiły się w roku 2015, co do stopnia uczestnictwa Władysława Mamerta Wandalliego w Powstaniu Styczniowym, był on bez wątpienia, dla jemu współczesnych, symbolem i depozytariuszem pamięci o bohaterach tamtych dni.]
Zasłużeni nie cieszyli się długo swoim szczęściem. Niebawem wybuchła wojna. Ponownie, tym razem ich dzieciom, przyszło stanąć do walki o wolność Ojczyzny. Wielu z nich zginęło: w niemieckich obozach koncentracyjnych, w akcjach zbrojnych AK, w Powstaniu Warszawskim. Władysław Lizuraj-Poniatowski stracił trzech synów.
Po wojnie zaczął się rabunek mienia Stowarzyszenia. Na pierwszy ogień, już w 1949 poszły niezabudowane działki na początku ul. Warszawskiej (obecna Dostępna), które włączono do lotniska. W 1951 roku zaczęło się wysiedlanie. Dopiero później, po włączeniu Boernerowa do Warszawy, 29 października 1952, nieruchomości Stowarzyszenia zostały przekazane na rzecz Skarbu Państwa. Zasłużonym nie zapłacono nawet symbolicznych odszkodowań, ponieważ nie zostali uznani za właścicieli nieruchomości (pomimo, że wielu z nich wykupiło darowane im domy).
10 lutego 1959 pojawiła się dla boernerowiaków szansa na powrót do swoich domów. Była nią uchwała Rady Narodowej m.st. Warszawy w sprawie ostatecznego uregulowania sprawy zwrotu byłym właścicielom nieruchomości nabytych (czytaj: zrabowanych) na rzecz Skarbu Państwa. Teoretycznie, bo ich domy były zamieszkane przez lokatorów, którym właściciele musieli dać inne mieszkanie. Sytuacja zasłużonych, którym odmawiano prawa do własności była trudniejsza. Dopiero 30 września 1971, Minister Gospodarki Komunalnej uznał, że byłym członkom Stowarzyszenia można sprzedać ich nieruchomości, ale po uprzednim wpisie (po raz drugi ?!) ich własności na rzecz Skarbu Państwa. Powrót, nielicznych zasłużonych, do ich domów, był drogą przez mękę.
W 1989 roku na „pięć minut”, przed zmianą ustroju w Polsce, na demokratyczny, spotkał ich kolejny cios. Urzędnicy wolskiego urzędu zawłaszczyli sobie niezabudowane działki na początku ul. Ebro (zob. felieton ”Grabież Boernerowa” – link)
El(y)t III RP, w przeciwieństwie do Elit II Rzeczypospolitej, nie stać było na gest wobec weteranów walk o wolność naszej Ojczyzny.
Stowarzyszenia Bratnia Pomoc nie reaktywowano.
Felieton historyczny ° Autorka: Lowisa Lermer ° Opublikowany: 21 stycznia 2023
Redakcja portalu boernerowo.org serdecznie dziękuje za nadesłane materiały zaznaczając, że nie sprawdza dogłębnie informacji w dostarczonych tekstach; za ich treść odpowiadają Autorki lub Autorzy.
Zastrzeżenia co do treści prosimy monitować pod nr telefonu +48 797 529 802 i na e-mail portalu.